بررسی ساختار وجهی خطبه جهاد نهج البلاغه بر اساس فرانقش بینافردی نظریه نقش گرا

نویسندگان

حسین سیدی

محمد علی عرب زوزنی

چکیده

به منظور فهم بهتری از خطبه جهاد در نهج البلاغه ،در این مطالعه به تحلیل و بررسی آن از منظر زبانشناسی و بر اساس فرانقش بینافردی دستور نفش گرای نظام مند هلیدی پرداخته شده است. بدین منظور ابتدا تمامی صد بند خطبه مذکور تجزیه شد بطوریکه عناصر ساختار وجهی (فاعل و جزء خودایستا)از عناصر باقیمانده بند تفکیک شود. با توجه به تعریف ویژه فاعل در این دیدگاه، بررسی ها نشان داد که اعتبار تعداد زیادی از بندهای این خطبه به گوینده - حضرت علی (ع) – برگشته و در چند مورد نیز الله فاعل بند واقع شده است. در مواردی نیزمسئولیت و اعتبار بند به جامعه مخاطب، یعنی مردم کوفه ، برمی گردد که به عنوان فاعل بند انتخاب شده اند .بررسی مفاهیمی که در این نظریه از جزء خودایستا مورد انتظار است - یعنی زمان، قطبیت و وجهیت – نشان داد که در این زمینه بین زبان عربی و انگلیسی تفاوتها و همینطور وجوه مشترکی وجود دارد . در این خطبه عربی، عناصر وجهی عمدتا در خود فعل مستتر بوده و در مواقعی از برخی واژه ها چون ان، قد، لـ ، ویا ترکیبی از آنها برای بیان قطعیت استفاده شده است. قطبیت غالب بندهای این خطبه مثبت بود اما برای نشان دادن قطبیت منفی نیز عناصر وجهی ای چون لا، لم ، ما و لما، در سیزده مورد بکاررفته است.بررسی وجهیت، که در این نطریه بخش مهمی از ساختار وجهی را به خود اختصاص می دهد ، نشان داد که در غالب بندهای این خطبه انتقال پیام با قطعیت از سوی منبعی آگاه - حضرت علی (ع) – برای مخاطبی ناآگاه و غافل ( مردم کوفه)، و به صورت ارائه اطلاعات در ساختار وجهیت خبری بوده و گوینده مسئولیت پیام را می پذیرد. البته نمونه هایی از ساختارهای دیگر وجهیت بند، چون پرسشی و امری نیز در این خطبه وجود داشت و در چند مورد بندهایی با وجوه خاص برای بیان تعجب، هشدار، دعاونفرین بکار رفته بود که نقش مهمی در نشان دادن بار معنایی بند ها داشتند.دو نوع ممکن ارزیابی نیز در جاهایی از متن خطبه آشکار بود ، مثلا ارزیابی کاملا مثبت از جهاد و کاملا منفی از ترک آن در بخش اول خطبه.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی ساختار آغازگری در خطبه ی جهاد نهج البلاغه براساس فرانقش متنی نظریه نظام مند نقش گرا

بی ­شک نهج ­البلاغه امیرمؤمنان علی(ع) با وجود خطبه­ ها، نامه­ ها و کلمات قصار خود به حق می­تواند کتاب راه زندگی بشر باشد و این امر دلیل اهمیت تعمق و تدبر در آن است. از این­رو، با عنایت به اهمیت به­ کارگیری نظریات علمی در فهم بهتر متن نهج­ البلاغه، این پژوهش به تحلیل خطبه جهاد براساس فرانقش متنی  نظریه نظام­ مند نقش­ گرا از منظر ساختار آغازگری پرداخته­ است. ابتدا تمامی 99 بند آن تجزیه و بخش آغاز...

متن کامل

اصول و موازین شورانگیزی در خطبه جهاد نهج البلاغه

ازجمله خطبه­های بلیغ و فصیح امام علی(ع) در نهج­البلاغه، خطبه­ 28 معروف به خطبه جهاد است. این خطبه تاکنون از ابعاد مختلف مورد بررسی پژوهشگران قرار گرفته ­است. با توجه به اینکه این خطبه با هدفِ واداشتن مردم به جهاد در راه خدا ایراد شده است، یکی از ابعاد مورد توجه در آن، عناصری است که حضرت در راستای ایجاد شور در مردم برای ترغیب آنها به شرکت در جهاد به­کار برده ­است. کیفیت حرکت‌آفرینی و ترغیب مردم ب...

متن کامل

بررسی تصویر استعاری دنیا در خطبه های نهج البلاغه

امام علی (ع) در فصاحت و بلاغت بی مانند و در خطابه و سخنوری سر آمد است، سحنان زیبا و پرمحتوا و آموزنده او از روزگار زندگی پر بارزش، مورد توجه ادیبان و سخن شناسان و بزرگان علم وادب بوده است. نهج البلاغه با محتوای غنی و تصویر های زیبا و نغمه دلنشین، از همان آغاز توجه بسیاری از بزرگان دانش زیبا شناسی و هنر سخنوری را به خود جلب کرده است. دنیا یکی از موضوعات اصلی و محوری نهج البلاغه است که امام (ع) د...

متن کامل

بررسی و طبقه بندی خطبه های نهج البلاغه از دیدگاه نظریه کنش گفتاری

این مقاله با این فرض که کنشِ گفتاری، ارتباط کلامی صرفاً رد و بدل کردن جملات نیست؛ بلکه وقتی صحبت می کنیم در واقع فعلی را نیز به انجام می رسانیم؛ اظهارات زبانی را ذیل چهار عنوان از کنش های گفتاری طبقه بندی می کند که عبارتنداز: گزاره های بیان گشایانه، اخباری، اخلاقی و انشائی. اظهارات اخباری صدق و کذب پذیرند، ولی اظهارات انشائی ، اخلاقی و بیان گشایانه صدق و کذب پذیر نیستند، بلکه متناسب یا نامتناسب ا...

متن کامل

بررسی زیباییشناسی عناصر ادبی خطبه 224 نهج البلاغه

بیشتر ناقدان ادبی عناصر ادبیات را معنا، عاطفه، صور خیال و اسلوب می­دانند نقد فنی یا زیبایی­شناسی نیز متن ادبی را بر پایه­ی چهار عنصر مذکور مورد بررسی قرار می­دهد این نوع نقد به بررسی متون ادبی براساس اصول هنری می­پردازد و در این فرآیند از به کارگیری ابزارهای خارجی مانند تاریخ، روانشناسی، جامعه شناسی و ... اجتناب می­ورزد و زیبایی­شناسی با آنکه علم نوپایی نیست به حد کافی از نظام برخوردار نشده است...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
زبان پژوهی

ناشر: دانشگاه الزهرا

ISSN 8002-3388

دوره

شماره مقالات آماده انتشار 2015

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023